İngiltere, Londra, Cambridge ve Manchester gibi teknoloji odaklı şehirleriyle Avrupa’nın en yenilikçi ekosistemlerinden birini sunar. Yapay zeka, fintech, biyoteknoloji ve yeşil teknoloji alanlarında geliştirilen projeler, ülkeyi teknoloji unicornları için cazip bir merkez haline getirmiştir. Son 10 yılda 134 teknoloji unicorn’u İngiltere’de kurulmuş; Avrupa’daki fintech startup’larının yarısı bu ülkeden çıkmıştır.
İngiltere’nin çok uluslu iş ortamı, küresel ticaret ağı ve çeşitli kültürel yapısı, Türk teknoloji şirketlerinin yurt dışına açılması için benzersiz fırsatlar sunar. Devlet destekleri, vergi avantajları ve yatırım ortamı sayesinde startup’lar çok daha hızlı şekilde yükselebilir.
Fintech: Londra Fintech’in Kalbi
Londra, dünya genelinde fintech girişimleri için en önemli merkezlerden biridir. Avrupa’daki fintech yatırımlarının %50’den fazlası İngiltere’ye yönelmektedir. İngiltere’nin Finansal Davranış Otoritesi (Financial Conduct Authority – FCA) tarafından desteklenen Regulatory Sandbox programı, fintech girişimlerine yenilikçi çözümlerini gerçek müşteriler üzerinde test etme olanağı tanır. 2023 yılında İngiltere’deki fintech girişimleri 21,3 milyar dolar yatırım almış, yalnızca 2024’ün ilk yarısında ise 2,7 milyar dolarlık yeni yatırım çekmiştir. Innovate UK, London Co-Investment Fund (LCIF) ve Barclays Accelerator gibi yapıların sağladığı hibe ve destek programlarıyla, fintech alanında faaliyet gösteren şirketler önemli fırsatlara erişim sağlayabilmektedir.
Yapay Zeka ve SaaS
Londra, Oxford ve Cambridge şehirleri, SaaS ve yapay zeka girişimleri için güçlü birer merkez olarak öne çıkar. Bu şehirlerde bulunan kuluçka merkezleri ve hızlandırıcı programlar, girişimciler için destekleyici bir ortam oluşturur. Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) faaliyetlerine yönelik R&D Tax Relief programı sayesinde şirketler büyük maliyet avantajı elde eder. 2024 yılının ilk yarısında İngiltere’deki SaaS ve Yapay Zeka girişimlerine toplamda 3,2 milyar £ yatırım yapılmıştır. Innovate UK Smart Grants, Digital Catapult AI Accelerator ve UK Research and Innovation (UKRI) gibi kurumlar, bu alanlara yönelik önemli hibeler ve uluslararası pazarlara açılma desteği sunmaktadır.
Çevre Teknolojileri
İngiltere hükümeti, 2050 yılına kadar net sıfır karbon emisyonu hedefi doğrultusunda çevre teknolojileri alanındaki girişimlere aktif destek sağlamaktadır. 2023 yılında iklim teknolojisi yatırımları %20 oranında artış göstermiştir. Bu yatırımlar, 2023 yılında toplam teknoloji yatırımlarının %33’ünü oluşturmuştur ve sektör son 5 yılda yıllık %10 oranında büyümüştür. Devletin sunduğu Net Zero Innovation Portfolio ve Innovate UK Clean Growth Grant gibi hibe programları, yenilenebilir enerji ve sürdürülebilir teknoloji projeleri için önemli finansman kaynakları sunmaktadır.
Sağlık Teknolojileri
İngiltere Sağlık Bakanlığı (NHS), sağlık teknolojisi girişimleri için benzersiz bir test ve ortaklık ortamı sunmaktadır. Özellikle Cambridge ve Oxford gibi şehirlerde gelişmiş biyoteknoloji kümeleri yer almakta ve girişimcilerin araştırmalarına katkı sağlamaktadır. 2024 yılı itibarıyla sağlık teknolojisi sektörü, İngiltere’deki toplam yatırımların %20’sini oluşturmuştur. 2023 yılında ülkenin sağlık teknolojisi pazar büyüklüğü 45 milyar £ olarak kaydedilmiştir. National Institute for Health Research (NIHR) Grants ve Health Innovation Network Grants gibi programlar aracılığıyla sağlık teknolojisi projelerine özel finansman desteği sağlanmaktadır.
Uzay Teknolojileri
İngiltere Uzay Ajansı (UK Space Agency), yenilikçi projeleri desteklemek amacıyla girişimcilere 65 milyon £’a kadar finansman desteği sunmaktadır. Oxford’daki Ulusal Uydu Test Tesisi (National Satellite Test Facility) ve Cornwall Uzay Limanı gibi altyapılar, şirketlere test ve geliştirme süreçlerinde önemli avantajlar sağlar. İngiltere, küresel uzay sektöründe %6,5 pazar payına sahip olup, düşük dünya yörüngesi uydu pazarında önemli bir oyuncudur. 2023 yılında uzay sektörü, İngiltere ekonomisine 5,7 milyar £ katkı sağlamıştır ve bu alandaki yatırımlar %20 oranında artmıştır.
Şirket Kurma ve Vergi Yükümlülükleri
İngiltere’de şirket kurarken en yaygın tercih edilen tür, sınırlı sorumlu şirketlerdir (Private Limited Company – Ltd). Bu yapı, yatırımcılar için cazip olup şirketin ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olmasını sağlar. Küçük ölçekli girişimler için Sole Trader (Bireysel Girişimci) yapısı, iki veya daha fazla kişi tarafından kurulan yapılar içinse Partnership (Ortaklık) modeli uygundur.
Şirket kurulumu, Companies House üzerinden gerçekleştirilir ve genellikle 1-2 iş günü içinde tamamlanır. Şirket kurulduktan sonra, Corporation Tax (kurumlar vergisi) için HMRC’ye kayıt yapılmalı ve yıllık ciro belirli bir seviyeyi aşıyorsa VAT (KDV) kaydı alınmalıdır. Eğer çalışanlarınız varsa, PAYE (Pay As You Earn) sistemi aracılığıyla maaş bordrolaması yapılmalıdır.
İngiltere’de şirket hesabı açmak için kayıt belgesi, adres kanıtı ve kimlik belgeleri gerekir. Barclays ve Lloyds gibi geleneksel bankalarda hesap açmak zordur, bu yüzden yeni girişimler Revolut ve Wise gibi dijital bankacılık çözümlerini tercih etmektedir.
İngiltere’de fiziksel bir ofis adresi göstermek zorunludur. Yerleşik değilseniz sanal adres hizmetlerinden yararlanarak bu zorunluluğu karşılayabilirsiniz. Ayrıca, işverenler için zorunlu olan Employer’s Liability Insurance sigortası, kamuya açık sorumluluk (public liability) ve profesyonel sorumluluk (professional indemnity) sigortaları da önerilmektedir. GDPR uyumluluğu ise işletmenizin veri güvenliği açısından önemlidir.
Devlet Teşvikleri ve Ar-Ge Kredileri
İngiltere hükümeti, startup’lara hisse karşılığı istemeden çok sayıda hibe sağlamaktadır. Bu hibeler, projelerin belirlenen süre içinde tamamlanması şartıyla toplam maliyetin %70’ine kadar destek sunar. Innovate UK, küçük ve orta ölçekli işletmelere 10 milyon £’a kadar hibe sağlayabilmektedir. R&D Tax Credit programı ile Ar-Ge harcamalarının %33’üne kadar geri ödeme alınabilir. Ayrıca, Patent Box programı kapsamında tescilli patentlerden elde edilen gelirler %10 oranında vergilendirilir.
Yatırımcı Teşvik Programları
Seed Enterprise Investment Scheme (SEIS), 2 yaşından küçük şirketlere yatırım yapan bireysel yatırımcılara %50 vergi indirimi sunar. Şirket başına maksimum yatırım limiti 150,000 £’dur. Daha olgun girişimler için geliştirilen Enterprise Investment Scheme (EIS) ise 7 yaşından küçük şirketler için uygulanır ve %30 vergi indirimi sağlar. Bu programda yatırım limiti 12 milyon £’dur.
Enterprise Management Incentive (EMI), çalışanlara hisse opsiyonu sunmak isteyen şirketler için önemli bir vergi avantajı sağlar. Bu planda, çalışanlar opsiyonlarını kullandıklarında gelir vergisi ödemezler; elde edilen kazanç, sermaye kazancı vergisine tabi olur ve bazı durumlarda ilave vergi indirimlerinden yararlanabilirler. EMI kapsamında bir çalışana 250,000 £’a kadar opsiyon verilebilir.
Vergi Oranları
İngiltere’de küçük ölçekli şirketler yıllık 50,000 £’a kadar kâr için %19 oranında kurumlar vergisi öderken, büyük şirketler için bu oran %25’e çıkmaktadır. Kârı 50,000 £ ile 250,000 £ arasında olan şirketler için ise marjinal oran uygulanır. Mal ve hizmet satışlarında ise %20 standart KDV oranı, bazı ürünlerde %5 indirimli ve sıfır oranlı seçenekler geçerlidir. Gelir vergisi oranları ise yıllık kazanca göre %20, %40 ve %45 olarak değişir. Gayrimenkul alım-satımında uygulanan damga vergisi (Stamp Duty) konutlar için %0 ile %12, ticari mülkler için %0 ile %5 arasındadır. Varlık satışlarından elde edilen kazançlar için uygulanan sermaye kazancı vergisi (Capital Gains Tax) ise %10 ila %20 arasında değişmektedir.
Vize Seçenekleri
Girişimci Vizesi, İngiltere’de yenilikçi, uygulanabilir ve ölçeklenebilir bir iş planı olan, İngilizce seviyesi B2 veya üzerinde olan girişimciler için uygundur. Minimum yatırım sermayesi 50,000 £’dur. Bu vize 3 yıl süreyle geçici oturum ve iş kurma izni sağlar ve sonunda kalıcı oturum ile vatandaşlık hakkı verir.
Global Talent Vizesi ise teknoloji, mühendislik, akademi veya sanat gibi alanlarda lider veya gelecek vaat eden profesyonellere yöneliktir. Başvuru, alanında tanınmış başarılar veya İngiltere’deki ilgili kuruluşlardan alınan onaylarla yapılabilir.
Sponsorluk vizesi kapsamında, İngiltere’deki şirketiniz için sponsorluk lisansı alarak yurtdışından nitelikli iş gücü getirme hakkı elde edebilirsiniz. Ancak, “self sponsorship” adı altında bazı sosyal medya platformlarında yayılan iddialara dikkat edilmelidir. Teknik olarak mümkün olsa da Home Office’in bu başvuruların %90’ını reddettiği bilinmektedir.
Burada önemle belirtmek gerekir ki Mayıs 2025’te yayımlanan hükümet beyaz kitabında, vize politikalarına yönelik ciddi kısıtlamalar planlandığı ifade edilmiştir. Bu düzenlemeler, mevcut vize türlerinin kullanımını ve oturum hakkını doğrudan etkileyebilir.
